کافئین قهوه یکی از شناخته شده‌ترین ترکیبات محرک طبیعی است که به طور گسترده در دانه‌های قهوه، چای و برخی نوشیدنی‌های انرژی زا یافت می‌شود. این ماده با اثر گذاری مستقیم بر سیستم عصبی مرکزی، مانع از عملکرد ماده‌ای به نام «آدنوزین» می‌شود که مسئول ایجاد احساس خستگی است. به همین دلیل، مصرف کافئین موجب افزایش هوشیاری و کاهش خواب آلودگی می‌گردد.
تحقیقات علمی نشان می‌دهد که کافئین قهوه می‌تواند تمرکز، سرعت پردازش اطلاعات و دقت ذهنی را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. همچنین، این ترکیب با به تأخیر انداختن خستگی ذهنی، کارایی شناختی را در فعالیت‌های فکری و مطالعاتی افزایش می‌دهد. با این حال، پاسخ بدن به کافئین در افراد متفاوت است و میزان مناسب مصرف باید با توجه به ویژگی‌های فردی تعیین شود تا ضمن بهره‌مندی از اثرات مثبت آن، از بروز عوارضی مانند اضطراب یا بی‌خوابی جلوگیری گردد.
تفاوت میزان کافئین قهوه عربیکا و دانه‌های روبوستا
کافئین قهوه یکی از مؤلفه‌های اصلی است که بر عطر، طعم و اثرات انرژی زای نوشیدنی قهوه تاثیر مستقیم دارد. یکی از مهم‌ترین عواملی که میزان این ترکیب را تعیین می‌کند، نوع دانه قهوه است. در مقایسه کافئین انواع قهوه، دو گونه اصلی یعنی عربیکا (Arabica) و روبوستا (Robusta) بیشترین سهم را در بازار جهانی دارند و تفاوت آن‌ها از نظر میزان کافئین، طعم و کیفیت کاملاً محسوس است.
در دانه‌های عربیکا، میزان کافئین قهوه حدود ۱.۲ تا ۱.۵ درصد وزن دانه است. این مقدار نسبتاً پایین سبب می‌شود طعم قهوه عربیکا ملایم‌تر، متعادل‌تر و با اسیدیته دلپذیرتر باشد. ازاین‌رو، افرادی که به دنبال نوشیدنی‌ای با تلخی کمتر و عطر پیچیده‌تر هستند، معمولاً عربیکا را انتخاب می‌کنند. از نظر علمی، وقتی از خود می‌پرسیم کدام قهوه کافئین کمتری دارد، پاسخ بی‌تردید عربیکاست.
در مقابل، دانه‌های روبوستا حاوی حدود ۲.۲ تا ۲.۷ درصد کافئین هستند؛ یعنی تقریباً دو برابر عربیکا. این میزان بالای کافئین موجب می‌شود طعم روبوستا تلخ‌تر و قوی‌تر باشد و به گیاه نیز مقاومت بیشتری در برابر آفات بدهد. به همین دلیل کشت روبوستا آسان‌تر و مقرون به صرفه‌تر است. بنابراین، در پاسخ به پرسش کدام قهوه کافئین بیشتری دارد، باید گفت روبوستا از نظر میزان کافئین در صدر قرار دارد.
با این حال، میزان بالاتر کافئین الزاماً به معنای کیفیت بالاتر نیست. بسیاری از قهوه دوستان، طعم متعادل و رایحه پیچیده عربیکا را به تلخی تند روبوستا ترجیح می‌دهند. در نتیجه، انتخاب بین این دو نوع قهوه بیشتر به سلیقه شخصی و هدف مصرف کننده از نوشیدن قهوه بستگی دارد.
مقدار کافئین در انواع نوشیدنی‌های قهوه
یکی از مهم‌ترین پرسش‌ها برای دوستداران قهوه این است که میزان کافئین قهوه در هر نوع نوشیدنی چقدر است و کدام قهوه کافئین بیشتری دارد. میزان کافئین نه تنها بر طعم و غلظت قهوه، بلکه بر میزان انرژی و تمرکز پس از مصرف نیز تاثیر مستقیم دارد.
در میان انواع نوشیدنی‌ها، قهوه اسپرسو بیشترین غلظت کافئین را دارد. یک شات استاندارد اسپرسو (۳۰ میلی‌لیتر) حدود ۶۳ میلی‌گرم کافئین در خود جای می‌دهد، اما به دلیل حجم اندک، تراکم آن بسیار بالاست؛ چیزی حدود ۲۱۰۰ میلی‌گرم در هر لیتر. به همین دلیل است که اسپرسو پایه بسیاری از نوشیدنی‌های قهوه‌ای مانند لاته و کاپوچینو محسوب می‌شود.
در مقابل، قهوه دمی یا فیلتری رایج‌ترین نوع قهوه در خانه‌ها و کافی شاپ‌هاست. هر فنجان ۲۴۰ میلی‌لیتری از این قهوه معمولاً بین ۹۵ تا ۱۶۵ میلی‌گرم کافئین دارد. عواملی مانند نسبت قهوه به آب، دمای دم‌آوری، زمان عصاره گیری و اندازه آسیاب تاثیر زیادی بر میزان نهایی کافئین دارند.
قهوه ترک با روش سنتی دم‌آوری خود، کافئین کمتری نسبت به اسپرسو دارد. یک فنجان ۶۰ میلی‌لیتری قهوه ترک حدود ۵۰ تا ۶۵ میلی‌گرم کافئین دارد. در این روش، تماس کوتاه‌تر آب با پودر قهوه و حرارت ملایم باعث استخراج کمتر کافئین می‌شود.
در نهایت، میزان کافئین تا حد زیادی به نوع دانه بستگی دارد. برای طعم ملایم‌تر و کافئین کمتر، خرید قهوه عربیکا توصیه می‌شود؛ اما اگر به دنبال قهوه‌ای پرانرژی‌تر و تلخ‌تر هستید، خرید قهوه روبوستا انتخاب مناسبی خواهد بود. آگاهی از این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند قهوه‌ای مطابق با ذائقه و نیاز خود انتخاب کنید.
عملکرد کافئین قهوه در بدن و اثرات فیزیولوژیکی آن
زمانی که یک فنجان قهوه می‌نوشید، تأثیر کافئین قهوه تقریباً بلافاصله آغاز می‌شود. این ترکیب به سرعت از دستگاه گوارش جذب شده و طی حدود ۱۵ تا ۴۵ دقیقه به حداکثر غلظت خود در خون می‌رسد. کافئین با عبور از سد خونی-مغزی، گیرنده‌های «آدنوزین» را که مسئول ایجاد احساس خستگی هستند، مسدود می‌کند؛ در نتیجه، فرد احساس بیداری، تمرکز و انرژی بیشتری تجربه می‌کند.
بر اساس مطالعات علمی، کافئین قهوه می‌تواند هوشیاری و تمرکز ذهنی را بین ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش دهد، زمان واکنش را کاهش دهد و عملکرد شناختی را در فعالیت‌های پیچیده ذهنی بهبود بخشد. این اثرات باعث می‌شوند بسیاری از افراد برای افزایش بهره‌وری روزانه از قهوه استفاده کنند.
عملکرد کافئین محدود به مغز نیست و در سایر سیستم‌های بدن نیز تاثیر دارد. در سیستم قلبی-عروقی، کافئین می‌تواند ضربان قلب را اندکی افزایش داده و فشار خون را به طور موقت بالا ببرد؛ اثری که در مصرف‌کنندگان منظم معمولاً کاهش می‌یابد. در دستگاه گوارش نیز، تحریک ترشح اسید معده از اثرات شناخته شده آن است و ممکن است در برخی افراد موجب سوزش معده شود. آگاهی از این واکنش‌ها می‌تواند به مصرف هوشمندانه‌تر کافئین کمک کند.
خرید قهوه در مشهد و انواع آن
مشهد یکی از مراکز فعال و معتبر در حوزه فروش و توزیع قهوه در ایران است. تنوع بالای برندها و دسترسی به دانه‌های باکیفیت باعث شده خرید قهوه در مشهد برای مصرف‌کنندگان خانگی و صاحبان کافی‌شاپ‌ها گزینه‌ای مطمئن باشد. در بازار قهوه این شهر، انواع دانه‌های عربیکا و روبوستا با طعم‌ها و ویژگی‌های متفاوت عرضه می‌شود.
قهوه عربیکا با عطر مطبوع، اسیدیته متعادل و کافئین کمتر، برای افرادی مناسب است که طعمی لطیف و متعادل را ترجیح می‌دهند. در مقابل، قهوه روبوستا با کافئین بالاتر و طعم قوی‌تر، انتخابی عالی برای کسانی است که به دنبال انرژی و تلخی بیشتر در فنجان قهوه خود هستند.
برای کافی شاپ‌ها و فروشگاه‌های تخصصی، خرید قهوه عمده از تأمین کنندگان معتبر مشهد توصیه می‌شود؛ زیرا علاوه بر صرفه جویی اقتصادی، امکان دریافت دانه‌های تازه و مناسب با نیاز حرفه‌ای را فراهم می‌کند. در نهایت، توجه به تازگی دانه، نوع برشته کاری و بسته بندی در زمان خرید، نقش مهمی در کیفیت و تجربه نهایی نوشیدن قهوه دارد.
