همه‌چیز درباره قهوه فرانسه: از تاریخچه تا ساده ترین روش‌های دم‌آوری
قهوه فرانسوی چیست؟
قهوه فرانسوی یا همون قهوه فرانسه، نوعی قهوه دمی (دم‌آوری شده) هست که با استفاده از روش‌هایی مثل فرنچ پرس یا قهوه‌سازهای فیلتری برقی تهیه میشه. این نوع قهوه به دلیل طعم ملایم‌تر و تلخی کمتر نسبت به قهوه‌های غلیظ‌تری مثل اسپرسو، در بین افرادی که طعم نرم‌تر رو ترجیح میدن بسیار محبوب است.
قهوه فرانسه از دانه‌ی خاصی تهیه نمی‌شود، بلکه بیشتر به نوع آسیاب قهوه (درشت‌تر از اسپرسو) و روش دم‌آوری آن اشاره دارد. بنابراین می‌توان از دانه‌های عربیکا یا روبوستا در تهیه آن استفاده کرد، ولی نوع آسیاب و نحوه‌ی دم کردن باعث می‌شود طعم آن با سایر قهوه‌ها متفاوت باشد.
آیا قهوه فرانسه واقعاً به فرانسه ربط دارد؟
یکی از سوالات رایج در دنیای قهوه این است که آیا آن‌چه ما در ایران به عنوان قهوه فرانسه می‌شناسیم، واقعاً ریشه در فرهنگ قهوه‌نوشی فرانسوی دارد؟ پاسخ این سوال، هم «بله» است و هم «نه» و دلیل آن به تفاوت بین دو مفهوم نزدیک ولی متفاوت برمی‌گردد: فرنچ پرس و قهوه فرانسه.
قهوه فرانسه در ایران، ریشه در شیوه‌ی دم‌آوری دارد، نه در فرهنگ فرانسوی
در فرهنگ قهوه‌نوشی فرانسه، معمولاً مردم روز خود را با یک فنجان کوچک اسپرسو به همراه کروسان و روزنامه در کافه‌های محلی آغاز می‌کنند. این نوشیدنی غلیظ و سریع، بخش مهمی از سبک زندگی فرانسوی است. در فرانسه، اگر بخواهید قهوه ملایم‌تری بخورید، باید سفارش café filtre یا café allongé بدهید. اصطلاح «قهوه فرانسه» به این شکل، در خود فرانسه مرسوم نیست.
اما در ایران و برخی کشورهای دیگر، اصطلاح «قهوه فرانسه» به قهوه‌ای با طعم ملایم و تهیه‌شده به روش دمی گفته می‌شود؛ قهوه‌ای که با ابزارهایی مثل فرنچ پرس یا دستگاه قهوه‌ساز فیلتری تهیه می‌شود. این نوشیدنی نسبت به اسپرسو رقیق‌تر است و تلخی کمتری دارد. به همین دلیل، برای کسانی که طعم نرم‌تری از قهوه را ترجیح می‌دهند، محبوب‌تر است.
تفاوت قهوه فرانسه با آمریکانو
در نگاه اول ممکن است قهوه فرانسه و آمریکانو شبیه به هم به نظر برسند، چون هر دو نسبت به اسپرسو رقیق‌ترند و در فنجان‌های بزرگ‌تر سرو می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی بین این دو نوشیدنی وجود دارد.
قهوه فرانسه به روش دمی تهیه می‌شود، یعنی آب داغ از میان قهوه‌ی آسیاب‌شده عبور می‌کند یا در تماس مستقیم با آن قرار می‌گیرد و طعم ملایمی ایجاد می‌کند. در مقابل، آمریکانو در واقع اسپرسویی است که با آب داغ رقیق شده؛ بنابراین طعم آن همچنان قوی‌تر است و تلخی بیشتری دارد.
یکی دیگر از تفاوت‌های اصلی این است که در قهوه فرانسه معمولاً عطر و روغن طبیعی دانه قهوه بیشتر حفظ می‌شود، چون فیلتر کاغذی یا فشار بالا در آن دخیل نیست. اما در آمریکانو، چون اساس کار با اسپرسو است که تحت فشار زیاد استخراج می‌شود، بسیاری از این روغن‌ها از بین می‌روند و طعم قهوه کمی متفاوت خواهد بود.
جالب است بدانید که نام آمریکانو از دوران جنگ جهانی دوم گرفته شده، زمانی که سربازان آمریکایی برای اینکه اسپرسوی غلیظ ایتالیایی برایشان قابل نوشیدن‌تر شود، به آن آب داغ اضافه می‌کردند و این نوشیدنی با این سبک جدید به وجود آمد.
ویژگی‌های اصلی قهوه فرانسوی:
- طعم ملایم و بدون تلخی زیاد
- غلیظ نیست؛ بافتش سبک‌تر از قهوه اسپرسو یا ترک هست
- نیاز به دستگاه خاصی نداره (فرنچ پرس یا دستگاه فیلتری معمولاً کافیه)
- برای نوشیدن در حجم بیشتر مناسب‌تره (برخلاف اسپرسو که معمولاً در فنجان‌های کوچک سرو میشه)
روش تهیه قهوه فرانسه
روش اول: تهیه قهوه فرانسه با فرنچ پرس
فرنچ پرس یکی از قدیمی‌ترین و کلاسیک‌ترین ابزارهای تهیه قهوه است که طرفداران زیادی دارد. استفاده از آن ساده است و به هیچ مهارت خاصی نیاز ندارد.
فرنچ پرس به نام‌های مختلفی مثل کافتیه (Cafetiere)، پرس پات (Press Pot) یا پلانجر (Plunger) هم شناخته میشه
ریشه تاریخی:
- در قرن ۱۹ میلادی، اولین نسخه‌ی ابتدایی فرنچ پرس توسط مخترعی فرانسوی ساخته شد.
- ولی طراحی نهایی و امروزی که الان می‌شناسیم، در سال ۱۹۲۹ توسط یک طراح ایتالیایی به نام آتیلیو کالیمانی (Attilio Calimani) ثبت شد.
- بعدها در دهه ۵۰ میلادی، این ابزار به لطف شرکت‌های فرانسوی و ایتالیایی معروف شد و به سراسر دنیا راه پیدا کرد.
چرا فرنچ پرس محبوب شد؟
- ساده و بدون نیاز به برق
- حفظ طعم و روغن‌های طبیعی قهوه
- دم‌آوری دستی و قابل کنترل
مواد لازم:
- قهوه فرانسه آسیاب‌شده (درشت آسیاب‌شده)
- آب داغ (۹۰ تا ۹۵ درجه سانتی‌گراد)
- فرنچ پرس
مراحل تهیه:
- ابتدا فرنچ پرس را با کمی آب داغ گرم کنید تا دمای ظروف پایین نیاید.
- برای هر فنجان، حدود ۷ تا ۱۰ گرم قهوه آسیاب‌شده (معادل ۱ قاشق غذاخوری) داخل فرنچ پرس بریزید.
- آب داغ را به آرامی روی قهوه بریزید تا تمام قهوه مرطوب شود.
- درب فرنچ پرس را بگذارید اما پیستون را پایین نزنید. بگذارید قهوه حدود ۴ دقیقه دم بکشد.
- پس از ۴ دقیقه، پیستون را به آرامی پایین فشار دهید تا قهوه صاف شود.
روش دوم: تهیه قهوه فرانسه با قهوه‌ساز برقی (Drip Coffee Maker)
اگر به دنبال روشی آسان‌تر و سریع‌تر هستید، قهوه‌ساز برقی گزینه‌ی مناسبی است.
دستگاه قهوه‌ساز فیلتری (یا Drip Coffee Maker) یکی از رایج‌ترین ابزارهای دم‌آوری قهوه است، به‌ویژه در اروپا و آمریکا. این دستگاه به‌صورت خودکار آب داغ را از روی پودر قهوه عبور می‌دهد و نوشیدنی صاف و ملایمی تولید می‌کند. این روش بیشتر برای قهوه‌های ملایم و بدون تلخی زیاد مناسب است.
دستگاه قهوه‌ساز برقی فیلتری چیست؟
این دستگاه بر پایه سیستم چکه‌ای (drip) کار می‌کنه. آب داخل مخزن، گرم میشه و از طریق لوله‌های مخصوص روی پودر قهوه داخل فیلتر می‌چکه. بعد از عبور از قهوه، مایع نهایی توی قوری شیشه‌ای جمع میشه.
اجزای اصلی دستگاه:
- مخزن آب
- مخزن پودر قهوه (همراه فیلتر کاغذی یا دائمی)
- صفحه گرم‌کن زیر قوری
- قوری شیشه‌ای یا استیل برای جمع‌آوری قهوه دم‌شده
مراحل تهیه قهوه فرانسه با دستگاه فیلتری:
-
آماده کردن دستگاه:
- دستگاه را روی سطح صاف قرار دهید و از تمیز بودن آن مطمئن شوید.
- فیلتر کاغذی یا دائمی را داخل محفظه مخصوص قرار دهید.
افزودن پودر قهوه:
- برای هر فنجان قهوه، حدود ۷ تا ۱۰ گرم (یک قاشق غذاخوری) قهوه آسیاب‌شده به فیلتر اضافه کنید.
- از قهوه آسیاب متوسط استفاده کنید (نه خیلی ریز مثل اسپرسو، نه خیلی درشت مثل فرنچ پرس).
افزودن آب:
- آب سرد و ترجیحاً تصفیه‌شده را در مخزن آب دستگاه بریزید. مقدار آب بستگی به تعداد فنجان مورد نیاز دارد.
روشن کردن دستگاه:
- دستگاه را روشن کنید. آب در مخزن به جوش آمده و از طریق لوله‌ها روی پودر قهوه ریخته می‌شود.
- این فرایند به آرامی انجام می‌شود و قهوه صاف‌شده درون قوری می‌ریزد.
مواد لازم:
- قهوه فرانسه آسیاب‌شده
- آب سرد
- قهوه‌ساز برقی
مراحل تهیه:
- فیلتر قهوه را در محفظه مخصوص قرار دهید و برای هر فنجان، ۱ قاشق غذاخوری قهوه داخل آن بریزید.
- مخزن دستگاه را با آب سرد پر کنید.
- دستگاه را روشن کرده و منتظر بمانید تا قهوه به‌صورت خودکار دم بکشد.
- پس از اتمام فرآیند، قهوه شما آماده‌ی سرو است.
نکات تکمیلی:
- در صورت تمایل می‌توانید به قهوه‌تان کمی دارچین، وانیل یا حتی شیر گرم اضافه کنید.
- برای بهترین نتیجه از قهوه تازه آسیاب‌شده استفاده کنید.
- میزان قهوه و آب را بسته به ذائقه‌ی خود تنظیم کنید؛ قهوه فرانسه به‌طور معمول ملایم‌تر از اسپرسو است.
مقدار کافئین قهوه فرانسه چقدره؟
در حالت معمول، یک فنجان استاندارد قهوه فرانسه (حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر) بین:
میزان کافئین موجود در قهوه فرانسه به عوامل مختلفی مانند نوع دانه قهوه، مقدار پودر استفاده‌شده، مدت زمان دم‌آوری و روش تهیه بستگی دارد. با این حال، می‌توان یک بازه‌ی تقریبی برای آن در نظر گرفت.
در حالت استاندارد، یک فنجان قهوه فرانسه با حجم حدود ۲۴۰ میلی‌لیتر، حاوی ۸۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم کافئین است. این مقدار بسته به نوع قهوه (عربیکا یا روبوستا)، درجه آسیاب، و مدت‌زمانی که قهوه در تماس با آب داغ بوده، ممکن است افزایش یا کاهش یابد.
در مقایسه با اسپرسو، که تنها در حجم ۳۰ میلی‌لیتر سرو می‌شود اما حدود ۶۰ تا ۷۵ میلی‌گرم کافئین دارد، قهوه فرانسه از نظر حجم بیشتر است و کافئین کل آن نیز معمولاً بیشتر است، ولی چون غلظت پایین‌تری دارد، طعم آن ملایم‌تر به نظر می‌رسد.
برای کسانی که به دنبال نوشیدنی گرم با مقدار کافئین متوسط هستند، قهوه فرانسه گزینه‌ای مناسب است. همچنین توجه به نوع دانه نیز اهمیت دارد؛ دانه‌های روبوستا نسبت به عربیکا، تقریباً دو برابر کافئین دارند.
انواع قهوه فرانسوی
قهوه فرانسوی بیشتر به روش‌ها و سبک‌های تهیه قهوه در فرهنگ فرانسه اشاره داره تا به نوع خاصی از دونه قهوه. در واقع چیزی به اسم «دانه قهوه فرانسوی» نداریم، اما روش‌های تهیه و سرو قهوه در فرانسه خاص و محبوب خودشونه. در ادامه چند نوع معروف قهوه که در فرهنگ فرانسوی یا تحت تأثیر اون تهیه می‌شن رو معرفی می‌کنم:
Café (کافه یا اسپرسوی فرانسوی)
- این نوع قهوه در فرانسه همون چیزی هست که ما بهش اسپرسو می‌گیم.
- معمولاً در فنجان‌های کوچیک سرو میشه، غلیظه و تلخه.
- فرانسوی‌ها معمولاً صبح‌ها با شیر مصرف نمی‌کنن و قهوه رو بدون شکر یا با شکر کم می‌نوشن.
Café au Lait (کافه او لِه)
- یکی از معروف‌ترین سبک‌های قهوه با شیر در فرانسه.
- ترکیبی از قهوه فیلتر شده (یا قهوه فرانسوی) و مقدار مساوی شیر داغه.
- صبح‌ها با نون باگت یا کروسان خورده میشه، خیلی رایجه توی خونه‌ها.
Café Crème (کافه کرِم)
- شبیه لاته ایتالیاییه.
- اسپرسو با شیر بخار داده شده و کف‌دار.
- در کافه‌ها رایج‌تر از Café au Lait هست و معمولاً در فنجون بزرگ سرو میشه.
Café Allongé (کافه آلونژه)
- به معنای "کافه کشیده‌شده" هست.
- یه شات اسپرسو که با آب داغ رقیق شده، مثل Americano.
- تلخی و غلظتش کمتر از اسپرسوی معمولیه.
Café Noisette (کافه نُوازِت)
- اسپرسویی هست که با مقدار کمی شیر داغ یا فوم شیر ترکیب میشه.
- شبیه ماکیاتو، و اسمش از رنگ قهوه‌ای فندقی گرفته شده.
French Press Coffee (قهوه پرس فرانسوی)
- این روش در دنیا با اسم "فرنچ پرس" شناخته میشه، اما در خود فرانسه معمولاً از دستگاه‌های فیلتر یا اسپرسو استفاده می‌کنن.
- قهوه‌ای که با دستگاه فرنچ پرس درست میشه، غلیظه، روغنی‌تره و طعم کامل دونه رو منتقل می‌کنه.
نتیجه‌گیری
قهوه فرانسه به دلیل سادگی تهیه و طعم دلپذیرش، گزینه‌ای مناسب برای بسیاری از افراد در سراسر دنیاست. چه از فرنچ پرس استفاده کنید و چه از قهوه‌ساز برقی، نتیجه نهایی نوشیدنی‌ای خواهد بود که نه‌تنها انرژی‌بخش، بلکه آرام‌بخش نیز هست. امتحانش کنید و از لحظه‌تان لذت ببرید!
